6. Dezember 2016
La missiva da cultura 2016-2020 e las linguas
Las «missivas» èn ina part integrala da la procedura da legislaziun en Svizra. En las missivas vegnan fixadas ed argumentadas las novas direcziuns strategicas da la politica federala, explitgà l’ulteriur proceder e commentads ils texts da lescha planisads. Uschia cuntegna la missiva davart la promoziun da cultura per ils onns 2016-2020 dals 28 da november 2014 infurmaziuns davart la regulaziun finanziala da la promoziun da cultura da la Confederaziun en la perioda da budget respectiva (excepziunalmain tschintg empè da quatter onns) sco er infurmaziuns pli specificas davart las orientaziuns strategicas en il sectur da lingua.
Il Cussegl federal propona meds finanzials en l’autezza da 1’121,6 milliuns francs. El ha la finamira d’intensivar la collavuraziun tranter la Confederaziun, ils chantuns, las citads e las vischnancas, da cuntinuar cun la politica actuala e da prender novas mesiras. La politica da cultura svizra spetgan sfidas multifaras ch’il Cussegl federal resumescha sut ils chavazzins globalisaziun, digitalisaziun, midadas demograficas, individualisaziun ed urbanisaziun. El ha perquai definì trais direcziuns d’agir: la participaziun culturala, la coesiun sociala sco era la creaziun e l’innovaziun. Las mesiras respectivas cumpiglian era la dumonda da la lingua.
Quella vegn tematisada en il chapitel da la coesiun sociala: «Da renconuscher la varietad culturala da la societad e da respectar las minoritads linguisticas e culturalas èn premissas impurtantas per la coesiun e la pasch sociala dal pajais. Cun las suandantas mesiras vul la Confederaziun rinforzar la coesiun en la perioda da promoziun 2016–2020: promover dapli las translaziuns litteraras tranter las linguas naziunalas; rinforzar la muntada da la lingua taliana ordaifer la Svizra taliana; sviluppar vinavant il barat da scola tranter las regiuns linguisticas; intensivar en Svizra il barat da cultura promovì da Pro Helvetia […]».
La Confederaziun vul promover particularmain las linguas naziunalas en l’administraziun cun meglierar las cumpetenzas linguisticas dal persunal federal e cun ina meglra represchentanza da las cuminanzas linguisticas. In accent spezial dat ella er a la promoziun da la chapientscha e dal barat tranter las cuminanzas linguisticas (instrucziun, barat da scola, barat tranter acturs culturals, etc.), al sustegn dals chantuns plurilings sco er al mantegniment ed a la promoziun da la lingua e cultura taliana e rumantscha tant entaifer sco er ordaifer ils chantuns respectivs.
Per rinforzar la coesiun sociala èsi fundamentalmain necessari da promover il barat cultural, la chapientscha vicendaivla e la plurilinguitad sin plaun individual sco er instituziunal. Questas mesiras ston ins era vesair en il rom d’ina meglieraziun generala da l’access a la cultura en Svizra cun laschar participar la populaziun a la vita culturala – ina da las finamiras las pli impurtantas da la politica da cultura da la Confederaziun.
Tschertas sfidas èn ordvart urgentas: l’influenza creschenta da l’englais en connex cun la dumonda da l’instrucziun da lingua en scola («da resguardar las linguas naziunalas en l’instrucziun da lingua [è] perquai da muntada eminenta»), il status dal talian ordvart periclità («La Confederaziun sto reagir sin questa situaziun en il rom da las pussaivladads che la lescha da linguas la permetta») sco er il privel per la varietad da la purschida culturala en ils territoris rurals (tge che maina a la pretensiun ch’ina politica dal barat cultural che vul promover la coesiun sociala, duai «perquai era sa deditgar al barat tranter las differentas gruppas culturalas e socialas en l’entir pajais»).
A la fin da la missiva da cultura vegni renvià al fatg che la plurilinguitad è ina caracteristica essenziala da la Svizra. La Confederaziun ed ils chantuns han communablamain l’incumbensa da procurar per il mantegniment e la promoziun da la varietad linguistica dal pajais.
Commentaris