6. Dezember 2016

Catalog da mesiras avert

Il «Catalog da mesiras avert» cumpiglia propostas e pretensiuns per la promoziun da la chapientscha tranter las regiuns linguisticas rimnadas or dals catalogs ed ulteriurs documents ch’èn sa resultads oravant tut en il rom da congress e seminaris dals ultims onns. Quai èn tant mesiras ch’èn almain per part gia vegnidas resguardadas sco era talas che ston anc pir vegnir realisadas.

Betg pli menziunads en quest catalog èn las propostas e pretensiuns ch’èn vegnidas formuladas durant la discussiun davart la politica linguistica e che han manà ad ina decisiun politica (p.ex. la realisaziun d’ina lescha da linguas e da la chapientscha vicendaivla da vart da la Confederaziun, l’introducziun da duas linguas estras en scola primara en tut ils chantuns). Las indicaziuns sa refereschan a ponderaziuns generalas u a pretensiuns fitg precisas e concretas. Insaquantas pon forsa parair grevas da realisar u schizunt irrealisticas. Dentant dattan er ellas impuls per novas ideas ch’èn tuttenina realisablas. Quest catalog vegn cumplettà permanentamain.

Linguas e furmaziun

Instrucziun da linguas estras

Visar cun l’instrucziun da linguas estras surtut ina cumpetenza linguistica passiva ed ina buna abilitad da communitgar enstagl d’ina expressiun perfetga che mo ina pitschna part da las scolaras e dals scolars po cuntanscher.
Revalitar l’instrucziun da linguas estras er en la furmaziun professiunala.
Sustegnair tut ils sforzs per emprender ina lingua estra cun la metoda da l’immersiun.
Garantir offertas d’instrucziun bilinguas sin l’entir stgalim secundar II.
Demussar a las scolaras ed als scolars ch’èn oramai pli attratgs da l’englais l’impurtanza da las linguas naziunalas per la cultura politica da la Svizra, per la collavuraziun sco burgaisa u burgais als process da decisiun e per las schanzas professiunalas.
Augmentar per giuvenils las offertas da curs da lingua ordaifer la scola.

Barats e practicums

Sustegnair las activitads da barat interculturalas sin plaun naziunal per giuvenils, per ch’ellas na vegnian betg pli consideradas sco excepziun mabain sco part integrala da la furmaziun.
Endrizzar structuras instituziunalas che permettan barats e praticums pli lungs sin il stgalim secundar ll (p.ex. renconuschientscha dal percurs da studi ad in’autra scola, partenadi da duas scolas).
Cuntinuar a sviluppar il barat d’emprendists en collavuraziun cun l’Uffizi federal da la furmaziun professiunala e da la tecnologia (che pudess sustegnair cun credits ils emprendists che fan in segiurn en in’autra regiun linguistica), las associaziuns economicas e professiunalas, ils uffizis chantunals da la furmaziun professiunala e las interpresas.
Sviluppar il barat universitar tranter las differentas regiuns linguisticas p.ex. cun planisar en il percurs dal studi almain in semester ad in’universitad d’ina autra regiun linguistica.
Intensivar l’accumpagnament pedagogic e l’evaluaziun permanenta dals programs da barat.
Promover ils praticums u ils segiurns da barat (p.ex. da sis mais) per persunas d’instrucziun en scolaziun per che quellas possian transmetter las impressiuns positivas d’ina tala experientscha a lur scolaras e scolars.
Promover congedis da furmaziun per docentas e docents en in’autra regiun linguistica cun elecziun libra dal cuntegn.

Divers

Promover structuras suprachantunalas per las scolas svizras per evitar che la chantunalisaziun da la scola obligatorica saja in impediment per realisar projects da pli gronda muntada.
Promover en l’entir champ «barat ed acquisiziun da la lingua» ina meglra collavuraziun instituziunala tranter ils departaments chantunals d’educaziun, la Confederaziun ed ils posts chantunals e regiunals.
Promover la mobilitad dals students surtut cun renconuscher vicendaivlamain ils diploms.
Offrir a scolaras e scolars da la Svizra taliana e franzosa la pussaivladad d’acquistar ina chapientscha passiva dals dialects da la Svizra tudestga.

Giuvenils

Reunir giuvenils da differentas regiuns linguisticas svizras cun activitads ordaifer la scola che n’èn per part betg focusadas sin la lingua (p.ex. en ils champs sport, musica, teater, informatica ed en il rom da forums e bursas da barat, e.u.v.).
Crear in Center svizzer da la giuventetgna che porscha, sumegliant al Center europeic da la giuventetgna, curs da lingua per persunas responsablas per la lavur da giuvenils ordaifer la scola.
Promover il barat d’infurmaziuns vicendaivel tranter las associaziuns e las medias da giuvenils, cunzunt da las differentas regiuns linguisticas, sco era la coordinaziun da lur activitads.

Medias

Medias en general

Promover segiurns da collavuraturas e collavuraturs da medias en las autras regiuns linguisticas (cf. era l’offerta da la fundaziun Oertli sut «Medias stampadas»).
Animar las collavuraturas ed ils collavuraturs da medias da conceder dapli spazi a las autras regiuns linguisticas en emissiuns ed artitgels per uschia las render pli enconuschentas a la publicitad.
Envidar las collavuraturas ed ils collavuraturs da medias da rapportar pli savens davart las varts positivas e constructivas da las relaziuns interculturalas, en spezial davart ils numerus projects da barat.
Tgirar e promover la tradiziun da la revista da pressa davart las ulteriuras regiuns linguisticas da la Svizra.
Sviluppar e promover emissiuns e gasettas bilinguas e plurilinguas.
Promover il barat d’artitgels e d’emissiuns che pon vegnir surpigliads senza midadas u pon vegnir adattads en la lingua da la regiun respectiva.
Mantegnair resp. avrir da nov posts da correspundentas e correspundents en las regiuns linguisticas.
Promover ils contacts resp. las activitads da barat tranter ils centers da scolaziun da medias en las regiuns linguisticas ed integrar en la scolaziun la tematica da la communicaziun.

Medias electronicas

Garantir la recepziun da programs da radio e da televisiun naziunals en tut las regiuns da la Svizra.
Promover l’offerta d’emissiuns en la lingua originala cun suttitels. Uschia pudess vegnir promovida l’acquisiziun da la lingua en il rom d’ina activitad dal temp liber.
Optimar il diever da la tecnica audiovisuala disponibla, p.ex. cun promover la transmissiun d’emissiuns d’impurtanza naziunala cun translaziuns simultanas.
Augmentar la cumpetenza en tudestg da scrittira dals moderaturs da la Svizra tudestga, per ch’i saja pli simpel per els da moderar emissiuns er en tudestg da scrittira.
Animar collavuraturas e collavuraturs da la SRG SSR da far in turnus en las differentas regiuns linguisticas per emprender d’enconuscher meglier las realitads da las ulteriuras parts dal pajais e las pudair intermediar meglier al public.
Envidar collavuraturas e collavuraturs da la televisiun svizra tudestga, franzosa e taliana da concepir e producir emissiuns – era talas che vegnan mussadas separadamain en la lingua respectiva – pli savens communablamain.

Medias stampadas

Scriver pli savens artitgels da basa che demussan a moda constructiva las differenzas, però er ils tratgs cuminaivels tranter las cuminanzas linguisticas.
Favurisar la publicaziun da rapports, columnas, e.u.v. en in’autra lingua naziunala.
Promover l’utilisaziun pli frequenta da l’offerta da la fundaziun Oertli (segiurns pajads en in’autra regiun linguistica dal pajais per collavuraturas e collavuraturs da medias).

Economia

Envidar las interpresas da tegnair quint, ultra da las cundiziuns economicas orientadas al profit, era dals interess politic-culturals da la Svizra e da ses ambient sociocultural.
Render attents ils circuls economics al potenzial innovativ da la diversitad linguistica per la cultura d’interpresa e svegliar tar las interpresas la conscienza che la plurilinguitad en l’economia po effectuar ina plivalur cumprovada scientificamain.
Promover barats e praticums sin il stgalim dals emprendists (cf. «Barats e praticums»), dentant era nizzegiar pussaivladads da barat main enconuschentas sin il stgalim dal persunal d’ina interpresa.

Ulteriurs champs

Far sforzs en general sin tut ils stgalims da la societad svizra, per che la plurilinguitad e la diversitad culturala na vegnian betg resguardadas sco impediments mabain sco schanza unica.
Promover las numerusas activitads da barat sur ils cunfins linguistics en il champ cultural (litteratura, art, film, musica, teater, cultura populara, e.u.v.).
Favurisar partenadis da vischnancas e da citads tranter las regiuns linguisticas da la Svizra.
Crear resp. rinforzar forums da barat e raits d’infurmaziun davart instituziuns che s’engaschan en il champ dal barat e da la communicaziun.
Manar tras regularmain sedutas e scuntradas davart il tema communicaziun interculturala per profundar las ponderaziuns necessarias en connex cun il tema e per accumpagnar la realisaziun da mesiras concretas.
Sustegnair las numerusas organisaziuns da la societad civila che fan ina lavur indispensabla en il champ da la plurilinguitad e la communicaziun tranter las regiuns linguisticas.
Sustegnair programs interculturals da scuntrada e da barat era per creschids ordaifer il sectur da las scolas e per persunas attempadas.
Porscher a creschids ed a persunas attempadas pussaivladads d’acquistar e da tgirar cumpetenzas linguisticas en las quatter linguas naziunalas.
Nizzegiar sapientivamain il potenzial da l’armada sin il sectur da la communicaziun (a basa da l’augment da curs plurilings) e promover la cumpetenza da linguas estras dals uffiziers a moda sistematica cun curs da lingua.
Sustegnair finanzialmain las vischnancas ed ils chantuns bilings e plurilings sco era las citads cun cuminanzas pli grondas da linguas diversas per lur stentas en favur da la plurilinguitad en l’administraziun.
Promover las mesiras per in’administraziun federala plurilingua, spezialmain per ina represchentanza raschunaivla da las minoritads linguisticas.
Examinar pussaivladads concretas per garantir a la Svizra taliana ina sedia permanenta en il Cussegl federal.

CATEGORIA: Publicaziuns
TAGS: Catalog, Mesiras, Publicaziun
SCRIVER IN COMMENTARI