15. Oktober 2025
Di dal plurilinguissem 2025: In ferm signal dal parlament
Da sanestra a dretga: las cusseglieras naziunalas Greta Gysin e Anna Giacometti, co-presidentas da la gruppa parlamentara «ITALIANITÀ»; cusseglier naziunal Laurent Wehrli, president da Helvetia Latina; cusseglier naziunal Martin Candinas, president da las gruppas parlamentaras «Plurilinguitad CH» e «Lingua e cultura rumantscha» (Fotografia: Monika Flückiger / Forum Helveticum)
L’instituziun Helvetia Latina sco era las gruppas parlamentaras «Plurilinguitad CH» (il secretariat vegn manà dal Forum Helveticum), «ITALIANITÀ» e «Lingua e cultura rumantscha» han envidà a la settavla ediziun. La conferenza da pressa ha offert in’occasiun preziusa per reflectar las sfidas actualas da la politica linguistica svizra. L’aperitiv tradiziunal a caschun dal Di dal plurilinguissem è sa mussà danovamain sco lieu viv per barats tranter las parlamentarias ed ils parlamentaris sco er tranter las represchentantas ed ils represchentants che s’engaschan per las linguas naziunalas e per la plurilinguitad.
Al podium eran quatter vuschs profiladas represchentadas: cusseglier naziunal Martin Candinas, president da las gruppas parlamentaras «Plurilinguitad CH» e «Lingua e cultura rumantscha», las cusseglieras naziunalas Anna Giacometti e Greta Gysin, co-presidentas da la gruppa parlamentara «ITALIANITÀ» e cusseglier naziunal Laurent Wehrli, president da Helvetia Latina. Mintga represchentanta e mintga represchentant ha discurrì en sia atgna lingua, quai che ha demussà in maletg impressiunant da la diversitad vivida. Il messadi era cler: Plurilinguitad n’è betg in filasez, mabain dovra protecziun, curaschi e decisiuns politicas.
Il medem mument han els skizzà las sfidas actualas per la plurilinguitad svizra. Cun gronds quitads han las participantas ed ils participants discurrì davart las ultimas decisiuns dals chantuns Turitg e Son Gagl d’introducir l’instruczun da franzos pir sin il stgalin aut. «Tgi che stritga linguas naziunalas or dal l’urari da scola, indeblescha las punts tranter las regiuns», ha Laurent Wehrli admonì. Clers pleds han las referentas ed ils referents era chattà davart l’iniziativa dal pievel «200 francs bastan»: Sche l’iniziativa vegniss acceptada, indebliss quai la SRG SSR en sia furma actuala massivamain e periclitass cunquai la diversitad da las medias sco era la coesiun dal pajais. «Cun ina SRG smesada ristga la Svizra da dar dapart linguisticamain, quai che fiss in experiment privlus», ha Martin Candinas avertì.
Era il futur digital è stà en il center da las discussiuns. «Nus duvrain ina strategia federala actualisada per la plurilinguitad che resguarda las novas tecnologias», ha Greta Gysin pretendì. Las parlamentarias ed ils parlamentaris han accentuà che l’intelligenza artifiziala na stoppia betg stgatschar, mabain possia rinforzar la diversitad linguistica. A medem temp han els regurdà che la plurilinguitad dovria in cler confess – malgrà las finanzas federalas stgarsas. «La diversitad linguistica rinforza la coesiun. Perquai dovra la plurilinguitad avunda resursas», ha Anna Giacometti punctuà – e quai cun in engaschament visibel en tut ils 26 chantuns.
Il di da la plurilinguitad ha mussà ina giada dapli quant vivas e liantas che nossas linguas èn. Numerusas parlamentarias e numerus parlamentaris han tegnì votums en in’autra lingua naziunala che lur atgna e/u per talian e rumantsch. La settavla ediziun ha uschia pudì sa referir al success dals onns passads e demonstrar a moda impressiunanta: La plurilinguitad è e resta in dals stgazis ils pli prezius da la Svizra.
Commentaris